Combinatieloopbaan, en-en-en betekent druk, druk, druk

“Mensen zijn als een dolle activiteiten aan het stapelen. Werknemers combineren hun baan met een eigen zaak, een baan met een andere baan, een baan met mantelzorg of een baan met een studie. Door dit ‘en-en-en’ krijgen mensen het vanzelf ‘druk druk druk’.” aldus Kees Kraaijveld in de Vrij Nederland.

Combineren is de trend

Deze column naar aanleiding van de tweejaarlijkse arbeidsmarktrapportage van het Sociaal-Cultureel Planbureau (SCP), die in februari 2015 uitkwam. Hierin constateert het SCP “dat het aandeel werkenden met meer dan één baan in de periode 1986-2012 toenam van 3% tot 8%. Bij de zelfstandigen nam het toe van 4% tot 13%. Een derde van deze ‘stapelaars’ werkt meer dan 40 uur per week in banen. Ook combineren meer mensen werk met mantelzorg en werk met studie. Vier van de tien van de werkenden volgt een opleiding of cursus.” De arbeidsdeelname is de afgelopen 20 jaar sterk gestegen. Het arbeidsaanbod is gevarieerder geworden. Volgens het SCP zijn “de vorm waarin mensen participeren en de rollen die zij innemen meer gaan verschillen. Participeren betekent vooral combineren.”

Combineren heeft de toekomst.

Het past bij de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Vooral in Nederland, waar parttime banen normaal zijn en steeds meer werk niet fulltime voor handen is (bijvoorbeeld in de zorg). Met combinaties houden we alle ballen in de lucht. Dat is nodig met een overheid die in de participatiemaatschappij steeds meer van mensen vraagt, op het gebied van arbeidsdeelname, mantelzorg, vrijwilligerswerk en burgerschap. De verzorgingsstaat is immers ten einde en iedereen moet terugvallen op zijn of haar netwerk. En we zijn ook allemaal iemands netwerk, dus er wordt ook van ons gevraagd. Het SCP constateert dat momenteel 17% van de werkenden ook mantelzorg verleend. Daar staat de zorg voor jonge kinderen nog los van.

De voordelen van combineren

Combineren heeft voordelen. Eén voordeel kan je duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt zijn. In het artikel Fulltime parttime werken uit 2014 legt baaningenieur Luc Dorenbosch uit dat één van de krachten die combineren in de hand werkt, het kleinere aanbod van voltijds banen op de arbeidsmarkt is. In de zogenaamde krimpbanen, kijk bijvoorbeeld naar de zorg, is werk simpelweg niet meer fulltime voorhanden.

TNO-NSvP hield in 2012 een leernetwerkbijeenkomst over combinatiebanen. Daarin constateerde zij dat “het combineren van banen werknemers weerbaarder (op de arbeidsmarkt) maakt” onder andere omdat 1) baanzekerheid wordt gespreid over meerdere banen; 2) je meer netwerken hebt; 3) je sneller een bredere CV opbouwt; 4) je zelfvertrouwen groeit en 5) je onafhankelijk van één werkgever leert te werken.
TNO-NSvP constateerde ook leereffecten van het combineren van banen: 1) je leert effectiever werken; 2) je leert beter leren plannen; 3) je krijgt een bredere competentie-ontwikkeling door meer variatie in het werk en 4) je bent beter op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen.

Nadelen van combineren

Natuurlijk zijn er ook valkuilen aan het combineren van werkzaamheden. TNO-NSvP registreerde in haar leernetwerkbijeenkomst de volgende:
1) De combinatiebaan heeft een maatschappelijk minderwaardige status, omdat de
norm nog altijd een fulltime vaste baan bij één werkgever is.
2) De combinatiebaan schept onduidelijkheid bij leidinggevende en collega’s over prioriteiten.
3) De combinatiebaan dwingt je goed je rollen van elkaar te scheiden vanwege mogelijke
integriteitsconflicten.
4) Je hebt last van combinatiedruk: meerdere taken betekent meer plannen en regelen, maar ook meer emailadressen, meer overleg, meer afstemmen, meer werkuren en mogelijk meer leidinggevenden.
5) Je loopt mogelijk aan tegen ‘gedoe’ met pensioen, belastingen, verzekeringen en hypotheek en arbeidsvoorwaarden die niet met elkaar te verenigen zijn.

Kansen in combineren

Ben Tiggelaar ziet vooral kansen in combineren. In zijn NRC-column ‘Banen stapelen op een slimme manier’ noemt hij de mogelijkheid tot carrière versnellen, wanneer jouw verschillende taken elkaar versterken, de kans om complementaire ervaring op te doen, voor persoonlijk innovatie en om meer baas te zijn in eigen loopbaan. Hoe krijg je dat voor elkaar?

Combineer jij je werk ook met werk of andere activiteiten? Hoe houd je al die ballen in de lucht? Hoe zorg je ervoor dat de som van al jouw werkzaamheden meer is dan de losse onderdelen bij elkaar? Hoe benut je de kansen? Met deze vragen kun je aan de slag in een loopbaantraject van de Blikverruimer.

Geschreven door: mr. ir. Susan Meulemans

Onder redactie van: drs. Esther Stehouwer